Σεμινάριο μελισσοκομίας στην Άνδρο - Ένα πολύ ελπιδοφόρο γεγονός

Το τελευταίο Σαββατοκύριακο του Μαρτίου πραγματοποιήθηκε στην Άνδρο ένα εντατικό και συνοπτικό σεμινάριο μελισσοκομίας. Η συμμετοχή ήταν πρωτοφανής για τα δεδομένα της χειμερινής Άνδρου. Παρακολούθησαν τα μαθήματα πάνω από 130 επαγγελματίες και ερασιτέχνες μελισσοκόμοι αλλά και άνθρωποι με ελάχιστες ή και καθόλου γνώσεις γύρω από το θέμα.

Πιστεύω πως η ξεχωριστή αυτή πρωτοβουλία αξίζει επαίνου αλλά και ενός εκτενέστερου σχολιασμού. Συγχαρητήρια και ευχαριστίες λοιπόν στους διοργανωτές και βέβαια στους  εισηγητές που εθελοντικά προσέφεραν τις πολύτιμες γνώσεις και εμπειρίες τους.

Η προσπάθεια είναι αξιομνημόνευτη για πολλούς (περιβαλλοντικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς) λόγους:

Θα ξεκινήσω από την περιβαλλοντική θεώρηση θεωρώντας ότι περικλείει και αποτελεί προϋπόθεση για βιώσιμη κοινωνία και οικονομία. Η μελισσοκομία είναι, όπως άλλωστε αναφέρθηκε και στα μαθήματα, μια δραστηριότητα- καθρέφτης της περιβαλλοντικής κατάστασης και των ιδιαιτεροτήτων ενός τόπου. Τα προϊόντα-με αύξουσα σπανιότητα, σημασία και συνεπώς αξία-δηλαδή μέλι, γύρη, πρόπολη, βασιλικός πολτός και δηλητήριο από το κεντρί είναι καλής ποιότητας όταν το περιβάλλον είναι σε καλή κατάσταση. Για παράδειγμα σε περιοχές με ξύλινες εμποτισμένες κολώνες, η πρόπολη περιέχει εκχύλισμα πίσσας (το τοξικό και καρκινογόνο creosote) και δεν είναι χρησιμοποιήσιμη άρα ούτε και εμπορεύσιμη. Ακόμη αποτελούν δείκτη της βιοποικιλότητας της χλωρίδας. Ποικιλότητα σημαίνει ομορφιά αλλά και πλούτος. Πλούτος ποιοτικός. Η Άνδρος λοιπόν αποτελεί (ακόμη) πεδίο όπου τα ποιοτικά αυτά στοιχεία μπορούν, με τη βοήθεια των μελισσιών, να μετατραπούν σε προϊόντα, φάρμακα ή γεύσεις και τελικά σε βιοπορισμό.

Η εξέλιξη λοιπόν του κλάδου αυτού θα μπορούσε να αποτελέσει κοινωνικο-οικονομικό αντίποδα σε απερίσκεπτες πρακτικές όπως η ανεξέλεγκτη απόθεση και καύση απορριμμάτων αλλά κυρίως οι, δεκάδες ετησίως, πυρκαγιές.

Περνώντας έτσι στις κοινωνικές παραμέτρους πρέπει να τονιστεί ότι το αντικείμενο έχει χαρακτηριστικά απόλυτα ταιριαστά με τις ανάγκες της Άνδρου. Η μελισσοκομία είναι μια θαυμαστή ασχολία την οποία εξελίσσει ο άνθρωπος για χιλιάδες χρόνια, έχει λοιπόν βαθιές ρίζες. Η πολυπλοκότητα της κοινωνικής δομής της κυψέλης αποτελεί ένα πεδίο συνεχών διδαγμάτων που αποκαλύπτεται μπροστά μας. Όπως μας είπε και ένας από τους δασκάλους, είναι ζήτημα αν έχουμε κατανοήσει το 30% της πολυπλοκότητας αυτής και οι μέλισσες με καταπληκτική σοφία και υπομονή διορθώνουν συνεχώς τα λάθη και τις αστοχίες μας. Η μελισσοκομία λοιπόν είναι μια σπουδή κοινωνικής οργάνωσης, κάτι που χρειαζόμαστε πιο πολύ από ποτέ σήμερα. Όχι φυσικά για να αντιγράψουμε τυφλά και άκριτα τα κυριαρχικά (μεταφερόμενα ως πατριαρχικά ή Άνδρος γαρ-μητριαρχικά) τους πρότυπα αλλά για να ασκηθούμε στο να διακρίνουμε στους μηχανισμούς του μελισσιού δυναμικά στοιχεία και μεθόδους προσαρμογής. Ποιος δεν θαύμασε την ιστορία του μελισσοκόμου από την Αμοργό που παρατήρησε ότι οι μέλισσες κουβαλούσαν ένα πετραδάκι για έρμα (σαβούρα) τις μέρες με αέρα; Ή ακόμη τις καταπληκτικές ιδιότητες της μελισσοθεραπείας που αποκαλύπτουν μια συγγένεια σε βιοχημικό επίπεδο; (ουσίες δηλαδή που παράγουν οι μέλισσες για δικό τους όφελος αναγνωρίζονται και ωφελούν και εμάς)

Η κοινωνική παίδευση του μελισσοκόμου ασκείται όμως και σε ένα δεύτερο, πιο χειροπιαστό επίπεδο, αυτό του συνεταιρισμού και της ανταλλαγής εμπειριών μεταξύ συναδέλφων που με τόσα παραδείγματα παρουσιάστηκε στο σεμινάριο. Καθώς η ενασχόληση αυτή ασκείται από ανθρώπους με πολύ διαφορετικές κοινωνικές ιδιότητες (δεύτερο επάγγελμα, ηλικία, φύλο, μόρφωση κλπ) και απ’άκρη σ’άκρη του νησιού,  η κοινωνική ζύμωση σε αυτό το πεδίο αποκτά ακόμα μεγαλύτερη αξία υπερβαίνοντας τα στεγανά της ανδριώτικης κοινωνίας.

Τέλος, και όχι πρωτίστως, ή μόνον όπως συνηθίζεται στις μέρες μας, η οικονομική παράμετρος. Έχω την εντύπωση ότι η θεαματικά μεγάλη προσέλευση έχει εν πολλοίς να κάνει με την παράμετρο αυτή καθώς η κρίση (που κατ’εμέ είναι κυρίως πολιτισμική), μας έχει κάνει να αναζητούμε κάποιο εισόδημα. Οι γνώσεις, τα παραδείγματα και οι εμπειρίες που παρουσιάστηκαν ενίσχυσαν την πεποίθησή μου ότι η μελισσοκομία μπορεί να αποτελέσει σημαντικό πυλώνα της τοπικής οικονομίας. Μια διέξοδος που αν εφαρμοστεί σωστά μπορεί να εξελιχθεί σε «πρεσβευτή» της Άνδρου.

Δεν θα προσπαθήσω στα πλαίσια του παρόντος να αποτιμήσω τα πιθανά οφέλη σε αριθμούς.  Η έμφαση πιστεύω πως πρέπει να δοθεί στο ότι η όποια οικονομική διάσταση μπορεί να αναπτυχθεί καλλιεργώντας και βελτιώνοντας τις περιβαλλοντικές και κοινωνικές συνθήκες, όχι εις βάρος τους όπως έχουμε δει να συμβαίνει με άλλες βραχυπρόθεσμα αποδοτικές από οικονομικής σκοπιάς δραστηριότητες.

Εν κατακλείδι θα ήθελα και πάλι να εκφράσω την ικανοποίησή μου για την πρωτοβουλία, την επιλογή του αντικειμένου, την μεγάλη συμμετοχή και το εξαιρετικό επίπεδο των παρουσιάσεων. Μακάρι να ακολουθήσουν και άλλα σεμινάρια που να αφορούν και άλλα αντικείμενα του πρωτογενούς τομέα όπως βιολογική κτηνοτροφία-τυροκομία, αμπελουργία-οινοποιία, ελαιοκομία κ.α.

Υγιής πρωτογενής τομέας σημαίνει υγιές περιβάλλον και κοινωνία, βιώσιμη οικονομία μα ακόμη προσωπική αυτοπεποίθηση και αξιοπρέπεια. Γύρω από αυτόν μπορούν να ‘ανθίσουν’ και ήπιες βιώσιμες μορφές τουρισμού, όπως μπορούμε να δούμε σε περιοχές όπως η Τοσκάνη αλλά και στην Ελλάδα.

Βασικές προϋποθέσεις: η άρση της παθητικότητας, της καταναλωτικής κουλτούρας, της νοοτροπίας του βραχυπρόθεσμου προσωπικού βολέματος (αρπαχτής) και η καλλιέργεια συνεργασιών.

Αλέξανδρος Μαβής