Hieroglyphica Horapollinis,ένα σπάνιο βιβλίο που βρέθηκε στην Άνδρο

Τι σχέση θα μπορούσε να έχει η Άνδρος στον συνδυασμό Αιγυπτιολογίας, Φιλοσοφίας και Τέχνης;
Και όμως μια ξεχασμένη σελίδα της ιστορίας του νησιού δημιούργησε ένα αρκετά μεγάλο ενδιαφέρον και σημαντική επίδραση σε όλα αυτά μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα.
Το 1419 ο πολύ σημαντικός ταξιδευτής καλόγερος Cristoforo Buondelmonti στο δρόμο του για την Πόλη σταμάτησε στην Άνδρο...
Εδώ βρήκε και αγόρασε ένα χειρόγραφο με τίτλο «τα Ιερογλυφικά». Το χειρόγραφο είχε γραφτεί από κάποιον αιγύπτιο τον 5ο αιώνα, ονόματι Ωραπόλλων. Φαίνεται ότι συμπληρώθηκε και μεταφράστηκε στα ελληνικά έναν με δυο αιώνες αργότερα όταν η γνώση για τα αιγυπτιακά ιερογλυφικά είχε τελείως χαθεί. Τότε προστέθηκαν συμβολισμοί και αλληγορίες. Ήταν η μόνη καταγραφή και προσπάθεια εξήγησης των ιερογλυφικών που διασώθηκε από την αρχαιότητα.

Το χειρόγραφο μεταφράστηκε και δημοσιεύτηκε το 1505 για πρώτη φορά και ακολούθησαν άλλες 35 εκδόσεις σε διάφορες γλώσσες. Η σημασία του ήταν κυρίως ότι μέχρι την πραγματική μετάφραση των ιερογλυφικών από τον Champollion τον 19ο αιώνα, οι λόγιοι πίστευαν ότι τα ιερογλυφικά ήταν σύμβολα ιδεών. Αυτό επηρέασε την τέχνη όπου χρησιμοποιήθηκαν σύμβολα αλλά και ψευδοσύμβολα στη διακοσμητική, ζωγραφική και γλυπτική καθώς και τη φιλοσοφία με σπουδαιότερο τον Athanasius Kircher (17ο αιώνας) φτάνοντας στον μυστικισμό και την μαγεία.
Η σημασία αυτού του βιβλίου ήταν τόσο θετική δημιουργώντας ένα μεγάλο ενδιαφέρον για τον αρχαίο αιγυπτιακό πολιτισμό αλλά και αρνητική για τη λανθασμένη προσέγγιση της χρήσης των ιερογλυφικών. Παρ’ όλα αυτά σήμερα βλέπουμε ότι ειδικά τα σύμβολα που σχολίασε ο Ωραπόλλων ήταν πολύ κοντά στην ακριβή μετάφραση των αρχαίων αιγυπτιακών ιερογλυφικών.


Για την Άνδρο ειδικά η ύπαρξη αυτού του χειρογράφου τον 15ο αιώνα φαίνεται πολύ σημαντική. Αν και δεν έχουμε καμία πληροφορία για του που και πως βρέθηκε από τον Buondelmonti και μόνο ότι τότε ήταν στην Άνδρο μας αφήνει πολλά περιθώρια για να σκιαγραφήσουμε μια τολμηρή εικόνα για τη πνευματική κατάσταση στο νησί τότε. Ειδικά όταν και άλλα σημαντικά χειρόγραφα έχουν εντοπισθεί και συλλεχθεί στο νησί.

                                                                                                           Γιώργος Σπέης
                                                                                                              Ερευνητής