Ο Γιώργος Σπέης για τις πλάκες της αγοράς

Πριν από είκοσι χρόνια ήρθα για πρώτη φορά στην Χώρα της Άνδρου. Ήταν ένα από τα πιο όμορφα μέρη που είχα δει στις Κυκλάδες. Ξεχώριζε για πολλά πράγματα αλλά ένα ειδικά ήταν μοναδικό, ο μαρμάρινος δρόμος της αγοράς. Οι γκρίζες πλάκες από μάρμαρο, μάλλον τηνιακό, έδινε έναν αέρα ξεχωριστής αρχοντιάς! Πέρασαν τα χρόνια και διαπίστωσα ότι ο κόσμος πρόσεχε αυτό τον δρόμο. Εντυπωσιάστηκα όταν είδα να γίνεται ένα έργο και να βγαίνουν προσεκτικά οι πλάκες, να αριθμούνται για να ξαναμπούν στη σωστή τους θέση όταν θα τελείωνε το έργο. Έδειχνε μια ξεχωριστή συνείδηση ασυνήθιστη για ένα μέρος στην Ελλάδα της προχειρότητας και τσαπατσουλιάς.

Δυστυχώς καθώς άλλαζε η αγορά τα παλιά μαγαζιά έκλεισαν το ένα πίσω από το άλλο. Τα πολύχρωμα τουριστικά αντικατέστησαν τις ντόπιες παμπάλαιες κοινωνικές συμπεριφορές. Άρχισαν λοιπόν οι πλάκες να σπάνε, να βουλώνονται οι τρύπες με πρόχειρο τσιμέντο ή με κομμένες πλάκες, ορθογωνιασμένες με τη μηχανή, άψυχες, προσβλητικές στο μάτι. Τελευταία έπρεπε κανείς να προσέχει μην στραβοπατήσει στις ξεκολλημένες πλάκες που χορεύουν στις τρύπες τους σαν ετοιμόρροπα δόντια σε ξεδοντιασμένα στόματα. Και τώρα που ήρθα στο μεσοχείμωνο είδα αυτό που μου βάζει πολλές σκέψεις.

Είδα λοιπόν πλάκες σπασμένες, βαριά οχήματα πάνω σε εκείνες που χέρι μαστόρου τις είχε πελεκήσει μία-μία με περισσή τέχνη, ντανιασμένες όσες δεν έχουν σπάσει στη γωνιά, ελπίζοντας κάποια στιγμή να ξαναχρησιμοποιηθούν αλλά δυστυχώς πολλές, φαίνεται από τώρα, θα λείπουν όταν θα έρθει εκείνη η στιγμή. Πως άραγε θα φαίνεται ο πανέμορφος μαρμάρινος δρόμος όταν αυτό το έργο θα τελειώσει;

Έτσι λοιπόν θα ήθελα να καταθέσω μια σκέψη.

Πιστεύω ότι ο δρόμος της αγοράς είναι ένα μνημείο, αν και δεν έχει ακόμα χαρακτηριστεί, του νεότερου Ελληνικού πολιτισμού και μάλιστα από τα πιο σημαντικά στην ιστορία της αρχιτεκτονικής και πολεοδομίας. Πάνω από όλα είναι κάτι πολύ ωραίο. Δυστυχώς όταν κάτι το κοιτάζουμε κάθε μέρα δεν το βλέπουμε. Πρέπει κάποιος να μας το δείξει για να το δούμε. Και ελπίζω αυτό να συμβαίνει στη συγκεκριμένη περίπτωση. Αλλιώς αν δεν μπορούμε να δούμε το ωραίο και να το εκτιμήσουμε είμαστε ανάπηροι με την χειρότερη αναπηρία που μπορεί να έχει κανείς, «να μην μπορεί να ζήσει την ομορφιά».

Σίγουρα το έργο πρέπει να γίνει, είναι ανάπτυξη και την έχουμε ανάγκη. Απλώς η ανάπτυξη στα σύγχρονα ελληνικά έργα έχει ταυτιστεί με την καταστροφή. Δεν θα μπορούσε όπως πιο παλιά, να έχουν βγει οι πλάκες σωστά, να έχουν αριθμηθεί για να αποκατασταθεί ο δρόμος! Ο προϋπολογισμός να έχει λάβει υπ’ όψη του αυτό. Ο μηχανικός που σχεδίασε το έργο και επιδεικνύει την ιδιότητά του με την υπογραφή του στα κατασκευαστικά σχέδια και τις άδειες να έχει λάβει υπ’ όψη του την αισθητική ενός τέτοιου μνημείου. Ο επιβλέπων μηχανικός ή τεχνολόγος να υποδεικνύει στον εργολάβο πως θα πρέπει να εκτελέσει σωστά το έργο σε ένα μνημείο. Ο Δήμος που έδωσε την άδεια για το έργο, σαν ιδιοκτήτης του χώρου, να έχει υποχρεώσει με σωστές προδιαγραφές τη προστασία του μνημείου. Πάνω απ’ όλα Εσείς κάτοικοι αυτού του χώρου, της Άνδρου, να μην επιτρέψετε να σας καταστρέψουν κάτι όμορφο. Τουλάχιστον να σκεφτείτε ότι καταστρέφοντας αυτό το μνημείο, θα χάσετε εισόδημα γιατί ένας άλλος απρόσωπος δρόμος δεν μπορεί να είναι πηγή εισοδήματος.

Κύριοι, σας κρίνω από αυτό που βλέπω, από τα έργα σας, δεν γνωρίζω τον σχεδιασμό σας, ούτε τις προδιαγραφές του έργου. Ελπίζω όμως για το καλό του τόπου να με διαψεύσετε σαν προπέτη με το άψογο σωστό αναπτυξιακό έργο που θα εκτελέσετε. Αυτός είναι και ο σκοπός της επιστολής μου γιατί σαν «ξένος» δεν έχω άλλο τρόπο να παρέμβω αλλά θέλω να συνεχίσω να περπατάω στον μαρμάρινο δρόμο της αγοράς της Χώρας της Άνδρου, να συνεχίσω να τον θαυμάζω σαν σημαντικό μνημείο άξιο να το διαφημίζω όπως το έκανα μέχρι τώρα σε υποψήφιους επισκέπτες της Άνδρου.

Ο Γιώργος Σπέης είναι ερευνητής και συγγραφέας. Για την Άνδρο έχει γράψει τα βιβλία:

 «Τα λιοτρίβια της Άνδρου»  (Επαρχείο Άνδρου 2000)

" Θουρίδες και Μελισσοκήπια (Καΐρειος Βιβλιοθήκη 2003)

"Οι Σιφνιοί της Άνδρου -Η αγγειοπλαστική της Άνδρου τον 20ο αιώνα. (Καΐρειος Βιβλιοθήκη 2009)

"Η Μελισσάνθη και οι μέλισσες" μαζί με την Παλαιολόγου Κατερίνα. (Εκδόσεις Κέδρος 2004)